Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) 2018 bahar oturumu genel kurulunda “Monitoring committee” izleme komitesinin seçimlerle ilgili tavsiye kararı kabul edildi. Komite seçimlerin eterlemesini talep ediyor.
Komite, Avrupa konseyi ve Avrupa parlamentosunun siyasi konulardaki danışma organı Venedik komisyonunun tavsiye kararına atıf yaparak belirlenen seçim tarihini gerçek demokratik bir seçim için çok erken buluyor. Planlanan tarihe göre bir buçuk yıl önce yapılması ve yeni belirlenen tarihin 3 aydan daha kısa olması sebebiyle seçmenin tercihini belirlemesi adına yetersiz olduğu görüşünde.
Komite, muhalefetin susturulduğu, medya organlarının kapatıldığı veya iktidara yakın işadamlarına satıldığı, mühürsüz oyların kabul edildiği, OHAL devam ettiği bir dönemde seçimlerin yapılacak olmasını, seçimlerin genel meşruiyeti konusunda tehlikeye düşürdüğü kanaatinde.
Seçimin, belirlenen tarihten 3 ay önce değiştirilmesi Venedik Komisyonu tavsiyelerine aykırı
Komite, seçim yasasına getirilen değişikliğin, seçim tarihinden sadece iki ay önce kabul edilmesinin, seçim kampanyası kurallarını büyük ölçüde değiştirdiğini belirtiyor. Bu sebeple partilerin seçim hazırlıkları yapmaları ve tamamlamaları için kısıtlı süre kalıyor bu durum şimdiye kadar olmayan seçim ittifakları kurmaya sebep oluyor.
Seçimler OHAL gölgesinde yapılacak
Avrupa’daki en yüksek seçim barajına sahip olan Türkiye’nin uluslararası kurumların talep ettiği şekilde barajı indirmediği için üzüntülerini dile getiriyor. Yüksek seçim barajı politiktik çoğulculuğu azaltacağını belirtirken seçimlerin 7. kez uzatılan OHAL gölgesi altında yapılacağının göz önünde bulundurulmasını istiyor. Türkiye’nin güneydoğusundaki acil durum ve devam eden güvenlik operasyonları altında gerçek anlamda demokratik seçimlerin yapılmasının imkânsız olduğunu bir kere daha ifade ediyor.
Muhalefet ve medya susturuldu
OHAL, Temmuz 2016’dan beri, temel özgürlükler, özellikle ifade özgürlüğü, medya ve meclis üzerinde orantısız tedbirler ve kabul edilemez kısıtlamalara yol açtı. Pek çok muhalif milletvekili (10), gazeteci (yaklaşık 150) ve insan hakları savunucuları, terörle ilgili suçlamalarla karşı karşıya kalırken, hâlâ gözaltına tutulanlar olduğu ifade ediliyor. Birçok STK kapatılırken çok sayıda medya kuruluşu da hükümet yanlısı işadamları tarafından satın alındı veya kapatıldı. Bu durum, seçmenlerin, adaylar arasında bilinçli seçim yapmalarını engelliyor.
Mühürsüz oylar, seçim güveliği ve şeffaflığı sorunu
Komite, seçmenler üzerinde caydırıcı bir etki yaratabilecek olan seçim bölgelerindeki polis kuvvetlerinin muhtemel varlığı nedeniyle kaygı duyarken Yeni seçim sisteminin bazı hükümleri seçim güvenliği ve şeffaflığı açısından ciddi sorular doğurduğu belirtiliyor. Mühürsüz oy pusulalarının kabul edilmesi kararını, çok önemli bir sorun olarak görüyor.
Komite, AKPM, Yolsuzlukla Mücadele komitesi (GRECO) ve AGİT tarafından, medya kampanyaları, seçim kampanyaları ve siyasi partilerin finansmanı ile ilgili olarak daha önce de tekrarlanan tavsiyelerin takip edilmemesinden dolayı üzüntüsünü dile getiriyor.
Seçimlerin sonuçları genel meşruluğu tehlikeye düşürüyor
İzleme Komitesi, bu olumsuz sürecin, gerçekten demokratik seçimlerin yürütülmesini ve örgütlenmesini engelleyeceğinden derinden endişe duymakta ve sürecin sonunda seçimlerin genel meşruluğunu tehlikeye düştüğünü üzerine basarak vurgulamakta.
Tüm bu olumsuzlukların dışında, seçimlerin çok önemli bir yönünün daha altını çiziyor. Bu seçim, başkanlık sistemine geçişin son adımı olacak ve Cumhurbaşkanına geniş yetkiler vererek, kontrol ve dengeleri sınırlayacak.
Seçimler ertelensin
Komite, son olarak Türkiye’nin serbest ve adil seçimlerin yapılması dahil olmak üzere Avrupa Konseyi’nin temel değerlerine uyması gerektiğini hatırlatırken, bütün bu faktörler, seçimlerin demokratik doğasını ciddi biçimde zedeliyor. Bu sebeplerden dolayı Türk yetkililerin seçimleri ertelemesini tavsiye ediyor.
(MEHMET DİNÇ | TR724)
