Dünya genelinde temel haklar giderek artan oranda kısıtlanıyor. “Brot für die Welt” örgütünün hazırladığı Sivil Toplum Atlası’na göre, 34 ülkede sivil toplum büyük baskı altında. Bu ülkeler arasında Türkiye de var. Türkiye ‘açık, daraltılmış, kısıtlanmış, baskı altında ve kapalı’ diye 5 katagoriye ayrılan sınıflandırmada diktatörlükle yönetilen Kuzey Kore gibi ülkelerin bir altında yer aldı. Türkiye’de 15 Temmuz’dan sonra yüzlerce STK, KHK’lar ile kapatıldı.
Deutsche Welle Türkçe’nin haberine göre, Protestan “Brot für die Welt” (Dünya için Ekmek) adlı yardım kuruluşunun Berlin’de kamuoyuna tanıttığı raporda, dünya nüfusunun sadece yüzde ikisinin sivil özgürlüklerden sınırsız bir şekilde yararlandığına dikkat çekiliyor ve bu konuda gerileme olduğu vurgulanıyor.
Otoriter rejimler artıyor
Raporda, 7 milyar 600 milyonluk dünya nüfusunun sadece 148 milyonunun tamaman açık bir sivil toplumun nimetlerinden yararlanarak, “hukuksal anlamda ve uygulamada engellere takılmadan dernekler kurabildiği, kamusal alanda gösteriler düzenleyebilidiği, bilgi alabildiği ve bunları yayabildiği” ifade ediliyor. Bu ortamın sağlandığı 22 ülke arasında Almanya, Danimarka, İsviçre ve Portekiz bulunuyor.
“Sivil Toplum Atlası” dünyanın farklı bölgelerindeki 6 ülkeyi, Kenya, Çad, Brezilya, Hondurus, Filipinler ve Azerbaycan’ı ise mercek altına alıyor. “Dünya İçin Ekmek” kuruluşundan Julia Duchrow, “Bu ülkelerin ortak özelliğinin, bu ülkelerde sivil toplumun şiddet, faili meçhul cinayetler ya da insanların garip bir biçimde ortadan kaybolması suretiyle baskı altında alınması” olduğuna dikkat çekiyor.
Ancak “Sivil Toplum Atlası”nda sadece gelişmekte olan ülkeler değil, bazı Avrupa Birliği (AB) ülkeleri de inceleniyor. Örneğin Fransa, İngiltere ve İspanya bu konuda iyi not alamayan ülkeler arasında. Bu ülkelerde sivil toplumun genel olarak özgür olduğu, ancak “hükümete eleştirel yaklaşan bazı derneklerin hukuksal olarak takibata alındığı ya da bunlara başka biçimlerde engeller çıkarıldığı” belirtiliyor. Bu kategoride ABD’nin adı da geçiyor.
Avrupa’nın sorunlu çocuğu Macaristan
AB’nin sorunlu çocuğu olarak algılanan ve Kazakistan, Tunus, Filipinler gibi ülkelerle bir tutulan Macaristan ise “Sivil Toplum Atlası”nda en kötü duruma yakın olan “baskının bulunduğu” ülkeler kategorisinde sınıflandırılıyor. “Bu ülkedeki temel hakların özgürce yaşanmasının iktidardakiler tarafından hukuki ve uygulamaya ilişkin sınırlamalarla engellendiğine” dikkat çekiliyor.
Türkiye de raporda yer alıyor
Raporda, Türkiye de “sivil toplumun baskı altında olduğu” 34 ülke arasında sayılıyor. “Dünya İçin Ekmek” kuruluşundan Julia Duchrow, çok sayıda ülkede hakların budanmasına gerekçe olarak terörizmin gösterildiğini ve Türkiye’nin buna iyi bir örnek oluşturduğunu söylüyor. Julia Duchrow, Erdoğan hükümetinin bu gerekçeye dayanarak hukuk devletini zayıflattığını vurguluyor.
Ancak Fransa’nın da ülkedeki terör saldırıları sonucunda özellikle ceza yasasında olağanüstü kararnameler çıkartmış olduğuna ve bunun yardımıyla gözaltına alınan şüpheli kişilerin daha uzun süre hapiste tutulmasının mümkün olduğuna işaret ediliyor.
“Sivil Toplum Atlası” toplumsal özgürlüklerin budanmasının 2006 yılından bu yana arttığını ve bunun çeşitli önlemleri kapsadığını kaydediyor. “Sivil Toplum Atlası” araştırma raporunu hazırlayanlar, gazetecilerin takibata alınmasını ve bilgi alma özgürlüğünün baskı altına alınmasını bu kategoride değerlendiriyor. Örnek olarak Türkiye’de neredeyse bir yıldan bu yana hakkında iddianame olmadan tutuklu bulunan gazeteci Deniz Yücel gösteriliyor. Azerbaycan’da ise hükümet yolsuzluklar üzerine haber yaptığı gerekçesiyle gazeteci Hatice İsmailova’yı susturmak üzere birbuçuk yıl süreyle cezaevine kapatmıştı.
Julia Duchrow ortak tavır alınması ve susturma girişimlerine karşı çıkılması çağrısı yapıyor ve hükümet halktan direniş gelmediğini görünce kendini rahat hissettiğini, böylelikle baskı ve takibat sarmalının devam ettirildiğini vurguluyor.
