Parlamentoda kabul edilen yeni bir yasaya göre, Romanya süpermarketlerinde satışa sunulan gıda ürün raflarının yarısından fazlasının yerel ürün olma zorunluluğu getiriliyor.
Mecliste yapılan oylamada 293 oyla kabul edilen ve Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis’in onayına sunulan yasa, satışa sunulan meyve, sebze, et, yumurta, bal, süt ve süt ürünleri ve unlu mamuller gibi gıdaların en az % 51’inin kısa tedarik zincirleri kaynaklı olmasına yönelik bir madde içeriyor. Kısa tedarik zinciri, bu gıdaların bölgesel veya ulusal tedarikçilerden sağlanması anlamına geliyor.
Yasada ayrıca taze ve işlenmiş et ve et ürünleri için menşe ülke etiketlemesi konusunda maddeler içeriyor. Romanya gıda ve içecek endüstri grubu temsilcisi Romalimenta Başkanı Mihai Visan, yasanın ürün kapsamının genişleyebileceğini belirtiyor.
Yasa maddelerinin ihlali durumunda süpermarketler mali yaptırımlarla karşı karşıya kalırken, ihlallerin tekrarlanması durumunda ise altı aya kadar süpermarketlerin kapatılması söz konusu olacak.
Romalimenta Başkanı Visan, konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede, “Biz yasanın ulusal üreticilerin pazara erişiminin kolaylaştırılmasını hedefliyoruz. Ancak bu hedefin gerçekleştirilme şekline karşıyız. Bunu görüşmelerimiz sırasında da dile getirdik. Biz bu konuda çekimseriz.”
Yasada açık bir şekilde yerel üretimin tanımı yapılmıyor. Örneğin ithal edilen bileşenlerle Romanya’da üretilen veya ambalajlanan bir gıdanın yerel üretim olarak kabul edilip edilmeyeceği belirsiz. Visan da tanımın “oldukça genel” ve “çok kafa karıştırıcı” olduğunu belirtiyor.
Romanya Gıda Endüstrisi Ticaret Birlikleri Federasyonu (FSIA) ise yasanın destekçileri arasında yer alıyor. Romanya Nine o’clock gazetesinde yer alan habere göre Federasyon Başkanı Dragos Frumosu; “Raflarda daha fazla Romanyalı ürün görmek istiyoruz, Romanyalı üreticilere saygı duyulmasını istiyoruz ve ithal edilen ürünlerde olduğu gibi ürünlerimizin ticari bir markaya sahip olmasını istiyoruz.” açıklamasında bulundu.
Ancak Avrupa Birliği’nin bir üyesi olarak Romanya’nın bu şekilde koruyucu önlemleri yasa olarak çıkarması Avrupa Birliği mevzuatına uyum açısından çeşitli sorunları da beraberinde getiriyor.
Gıda, beslenme ve tüketim maddeleri alanlarında çalışan Food Compliance International hukuk firması ortaklarından Lara Skoblikov, Romanya Meclisinde kabul edilen yasanın ‘kesinlikle’ Avrupa Birliği mevzuatına aykırı olduğunu belirtiyor. Avrupa Birliği yasal düzenlemeleri birlik içerisinde ticari malların serbest dolaşımını koruma altına alırken aynı zamanda ulusal yasaların yerel malların satışını ithal mallara göre kolaylaştırmasını da yasaklıyor.
Skoblikov; “Avrupa Komisyonu’nun Romanya’ya dava açmasını bekliyorum. Ancak bu biraz zaman alabilir. Komisyon mahkemeye başvurmadan önce resmi olarak Romanya’dan yasayı kaldırmasını talep edecektir. Uygulamada bu süreç yıllar sürebilir.” açıklamasında bulunuyor.
Komisyon tarafından yapılan açıklama ise Romanya yasasının Avrupa Birliği mevzuatı ile uyumunu değerlendirmek amacıyla “yasal süreci dikkatle takip ettikleri” şeklinde.
Ancak Romanya’nın yerel üretimini ve üreticilerini desteklemek amacıyla çıkardığı yasa, türünün tek örneği değil. Geçmiş yıllarda da Komisyon tüketicilerin korunması adına üye ülkeler tarafından çıkarılan benzer yasaların aleyhinde karar vermişti.
1970’lerde İrlanda, 2000’li yılların başında Almanya ve son olarak geçen yıl Slovakya tarafından gerçekleştirilen uygulamalar Komisyon tarafından Avrupa Birliği mevzuatına aykırı olduğu gerekçesiyle reddedildi. İrlanda ve Almanya yerel üretimlerini desteklemek amacıyla gerçekleştirdikleri uygulamalara son verirken Slovakya da Komisyon tarafından iletilen resmi görüşün ardından 2017 yılı Ocak ayında uygulamaya koyduğu yasayı yürürlükten kaldırma taahhüdünde bulundu.
Romanyalı yetkililerin bu gelişmelerden haberdar olmadığına inanmakta güçlük çektiğini belirten Skoblikov; “Uygulamada şunu sıklıkla görebilirsiniz; eğer üye ülkeler bir şeyi gerçekten istiyorsa, onu yapıyorlar” değerlendirmesinde bulunuyor.
