Tiran’a dikilen 15 Temmuz anıtı Arnavutluk’u  karıştırdı

Arnavutluk’ta geçtiğimiz ay dikilen 15 Temmuz anıtı, kamuoyunda tartışmaya neden oldu. Bir grup protestocu anıtın Arnavutluk değerleriyle ilgisi olmadığını ileri sürerken, söz konusu yapının kaldırılması için imza kampanyası başlatıldı.

15 Temmuz etkinliklerini sınırların dışına taşıyan Türk hükümeti, Arnavutluk’un başkenti Tiran’da yeni yapılan bir parkın adını 15 Temmuz Demokrasi Parkı olarak koydu. Parkın bir köşesine 15 Temmuz’da ölenlerin adlarının yazıldığı bir anıt dikildi. Park düzenlemesi ve anıtın masrafları, Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı tarafından karşılandı. Anıtı, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 26 Temmuz’da Tiran’a yaptığı ziyaret çerçevesinde ziyaret etti.

KAMUOYUNUN DİKKATİNDEN KAÇIRILAN AÇILIŞ

Anıtın açılışının kamuoyuna duyrulmadan yapılması, bir yerel gazetede eleştiri konusu oldu. Eleştirilerin odağına Tiran belediyesinin sessizliği yerleşti. Tartışmalar, bir grubun bu yapıyı tuvalet kağıtlarıyla sarmalayıp dikkat çekici bir not bırakmasıyla farklı bir boyut kazandı.

O gece hayatını kaybedenlerin saygıyla anıldığı notta şu ifadeler yer aldı: ”Hayatını kaybeden herkese saygılar! Ama bu anıtın bizimle bir ilgisi yok. Bu anıt bizim eski işgalcilerimize ait. 11.08.2919 tarihinde bu eylem yapıldı. Daha demokratik bir yerden barış dilekleri ile…”

Protesto, anıt tartışmasını ülke gündeminde ön sıraya taşıdı. Anıtın kaldırılması için Change.org’da imza kampanyası başlatıldı. 10 bin imzacıya yaklaşan kampanyada, 15 Temmuz Demokrasi Parkı adının Arnavutluk ve Tiran ile tarihi, kültürel ve manevi hiçbir bağının olmadığı vurgulandı.

‘TEHLİKELİ BİR HAREKET’

Tartışmayı, kanaat önderleri de gündemine aldı. Panorama gazetesine mülakat veren tarih profesörü Pellumb Cufi, kamuoyundan habersiz anıt dikilmesini ‘aceleye getirilmiş tehlikeli bir hareket’ olarak değerlendirdi. Cufi,  ”Türkiye, iç problemlerini Arnavutluk’a taşımamalı, aramızda karşılıklı eşit ilişkiler kurulmalı.” uyarısında bulundu.

Eski Eğitim Bakanı Genc Pallo ise, anıtın yasal dayanağını sorguladı. ”Hangi devlet organı, hangi kanuna dayanarak bu anıtı yaptı?” diye soran Pallo, 15 Temmuz sonrasında, parlamentoda eğitim komisyonu başkanlığını yürütürken, Ankara’nın Tiran Büyükelçisi kanalıyla, ülkedeki Türk kolejlerinin kapatılması için kendisine baskı yaptığını söyledi.

Ülkenin tanınmış akademisyenlerinden Artan Fuga, Arnavut siyasetçilere uyarılarda bulundu. Fuga, ”Politikacılar, şahsi menfaat için ya da Türk yatırımcı çekme pahasına ölçüsüzce ve aceleci davranmamalı. Türkiye’nin politik iç işlerini buraya taşımamalı.” ifadelerini kullandı.

Anıtla ilgili tartışmaya ABD’deki en eski diaspora vakfı olan Vatra Federasyonu bir açıklamayla katıldı. Edi Rama hükümetinin Erdoğan’a yakın pozisyon almasını eleştiren kuruluş, ”Arnavutluk’un yeri AB’dir.” dedi.

ÜSKÜP’TEKİ BÜYÜKELÇİLER KAPIŞTI

Anıta en sert tepkilerden biri Kosova’nın Üsküp Büyükelçisinden geldi. Büyükelçi Gjergj Dedaj, “Erdoğan Türkiye’sinin siyasi anıtına hayır!” başlığını taşıyan paylaşımında, Tiran’daki söz konusu parkta Türkiye’nin mevcut politikalarının yeri olmadığını ileri sürdü. Açıklamaya tepki, Türkiye’nin Üsküp Büyükelçiliği’nden geldi. Facebook sayfasından yayınlanan açıklamada, “Bu son paylaşım, daha önce de ülkemiz aleyhinde açıklamalarda bulunan ve taşıdığı unvanın kendisine yüklediği sorumluluğun farkında olmayan Kosova’nın Üsküp Büyükelçisi Dedaj ile görüşmeme yönünde aldığımız kararın doğruluğunu göstermektedir.’’ ifadelerine yer verildi.

Arnavutluk’un başkenti Tiran’da, masrafı Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından karşılanmak suretiyle, bir çocuk parkının adı 15 Temmuz Demokrasi Parki olarak verrilmiş ve parkın köşesine bir anıt dikilmişti. Protesto sonucu anıtın uğradığı zarar, Tiran Belediyesi çalışanları tarafından onarılmıştı.

NUH TOKÇELİK, TİRAN