Malezya’da seçimi muhalefet ittifakı kazandı, 60 yıldan uzun süre iktidar olan koalisyon devrildi.
Malezya’nın eski başbakanı muhalif siyasetçi Mahathir Muhammed ülkede yapılan genel seçimlerde tarihi bir zafere imza attı. Seçim komisyonu, Mahathir’in Harapan Rakyat (Halkın Umudu) adlı muhalefet ittifakının, hükümet için gerekli 112 sandalyelik barajı geçip mecliste 115 sandalye kazandığını duyurdu. Malezya meclisinde milletvekili sayısı 222.
BBC’nin haberine göre, emeklilik dönemine son verip seçimlere katılan 92 yaşındaki Mahathir, 60 yıldan uzun süredir iktidar olan Barisan Nasional (BN) koalisyon hükümetini de sandıkta devirmiş oldu. İktidar koalisyonunun lideri Necib Rezak, Mahathir’in eski yardımcılarından.
Gazetecilere konuşan Mahathir, “İntikam arayışında değiliz, hukukun üstünlüğünü yeniden inşa etmek istiyoruz” dedi.
Dünyanın seçimle başa gelen en yaşlı lideri olan Mahathir, yemin töreninin Perşembe günü düzenlenmesini umduğunu belirtti.
Devlet Başkanlığı sözcüsü ise Reuters’a açıklamasında yeni başbakanın Perşembe günü yemin etmeyeceğini söyledi ve gerekçesine ilişkin ise bir açıklama yapmadı.
Malezya hükümeti sözcüsü Perşembe Cuma gününü resmi tatil ilan etti.
Mahathir, iktidardaki Necib Rezak’ın akıl hocasıydı
İktidardaki BN koalisyon ittifakının en büyük partisi Birleşik Ulusal Malay Örgütü, ülkenin İngiltere’den bağımsızlığını ilan ettiği 1957 yılından bu yana Malay siyasetinde egemen olan partisi. Ama koalisyon son yıllarda halkın desteğini kaybetmeye başlamıştı.
Malezya’da 2013 yılında düzenlenen seçimlerde muhalefet sandıktan beklenmedik bir şekilde güçlenerek çıktı ve halk oylamasında çoğunluğu elde etmesine rağmen hükümet kurmak için yeterli sandalye sayısına ulaşamadı.
Seçimlerden iki yıl sonra, 2015’te dönemin muhalefet lideri Enver İbrahim ‘eşcinsel ilişki’ suçlamasıyla 5 yıl hapis cezasına çarptırıldı. İbrahim suçlamalar için ‘siyasi karalama kampanyası’ demişti.
Bir zamanlar iktidar koalisyonu BN’nin içinde güçlü bir isim olan ve Necib Rezak’ın da akıl hocalığını yapan Mahathir 2016 yılında koalisyondan ayrıldı.
Mahathir bu kararı için, ‘yolsuzluğu destekliyor gibi görünen bir partiyle ilişkilendirilmekten duyduğu utancı’ gerekçe göstermişti.
Necib Rezak o dönem, kalkınma amaçlı 2009’da kurduğu 1MDB adlı devlet yatırım fonundan zimmetine 700 milyon dolar geçirmekle suçlanmıştı.
İddiaları reddeden Necip Rezak hakkındaki suçlamalar daha sonra resmi yetkililer tarafından düşürüldü.
Yatırım fonu hala başka ülkeler tarafından soruşturuluyor. Necib Rezak, kilit görevlerdeki yetkililerin işine son vererek Malezya’daki yetkililerin soruşturmalarını zora sokmakla suçlanmıştı.
Seçim öncesi tartışmalı ‘seçim bölgesi ve yalan haber’ yasaları
Hükümet kısa bir süre önce seçim bölgelerini yeniden belirleyen bir yasayı yürürlüğe koymuş, muhalifler tarafından partisi çıkarına ‘dolaplar çevirmekle’ suçlanmıştı. Necib Rezak yeni yasayı, geleneksel olarak iktidar koalisyonu BN destekçisi olan Malay Müslümanların seçim bölgelerindeki yerlerinin sağlamlaştırılması amacıyla çıkardığı eleştirileri gelmişti.
Oylamadan günler önce seçim reform grubu Bersih 2.0, Seçim Komisyonu’nu ‘birçok seçim ihlali yapmakla’ suçladı. Grubun saydığı ihlaller arasında mektupla kullanılan oylarda usulsüzlük ve hayatını kaybedenlerin seçmen listelerinden çıkarılmaması da var.
Seçimden hemen önce parlamento yalan haberlere ceza öngören yasayı da onaylamış, bunun da muhalifleri susturma amaçlı olduğu eleştirileri gelmişti.
Yeni yasaya göre yalan, sahte ve uydurma haberden suçlu bulunanlara 6 yıl hapis ve 128 bin dolar para cezası uygulanacak.
Muhalifler ise seçimden hemen önce çıkarılan yasanın fikir özgürlüğünü kısıtlayacağını, yasanın Necib Rezak’a yönelik eleştirilerin bastırılması amacıyla çıkarıldığını savunmuştu.
Bu yeni yasa kapsamında, sandıktan zaferle çıkan Mahathir de ‘uçağının sabote edildiğini’ söylediği için yargılanmıştı.
Hükümet, seçimlerin özgür ve adil olacağını söylemiş, Seçim Komisyonu’nun da ‘herkesin iyiliği için çalışacağını’ ifade etmişti.
Seçmenler 222 milletvekili ve 13 vilayetin 12’sindeki devlet meclisi üyeleri için oy kullandı.
Malezya’daki seçim sistemi, oy çoğunluğu sistemiyle işliyor. Mecliste en çok sandalyeyi kazanan parti, halk oyunu kazanmasa da hükümet kurma yetkisini elde edip seçimin galibi oluyor.
