İngiltere’nin, ABD ile Irak’ı işgali sürecine dair hazırlanan Chilcot raporunda, savaşa götüren istihbaratın ‘kusurlu’ olduğu, Irak’a girilmesinin ‘tatmin edici yasal zeminden çok uzak’ olduğu belirtildi.
Kitle imha silahlarına sahip olduğu ve birçok ülkenin güvenliğini tehdit ettiği gerekçesiyle ABD ve İngiltere öncülüğünde gerçekleştirilen Irak işgaline dair şimdiye kadarki en kapsamlı rapor dün açıklandı. İngiltere’de Sir John Chilcot başkanlığında 2009’da kurulan Irak Soruşturma Komisyonu, İngiliz hükümetinin Irak Savaşı öncesi ve sonrası aldığı kararlara dair 7 yıldır titizlikle yürüttüğü soruşturma sonunda hazırladığı raporunda, eski ABD Başkanı George Bush ile birlikte işgal kararı alan dönemin İngiltere Başbakanı Tony Blair’e sert eleştiriler yöneltti. 2 milyon 600 kelimeden oluşan geniş raporda İngiltere’nin, Irak’ın silahsızlanmasına yönelik barışçıl tüm seçenekler tüketilmeden işgale katılmayı seçtiği belirtildi. İngiltere’nin işgale destek vermesinin ‘aceleci’ bir karar olduğu kaydedildi.
Rapora göre Irak’ın kitle imha silahlarının risk teşkil ettiği yönündeki hükmün haklı bir gerekçesi yoktu. Dün basın toplantısıyla raporu kamuoyuna duyuran emekli diplomat Chilcot, “O dönem askeri bir harekât son çare değildi.” dedi. Irak’ta askeri harekât için yasal zeminin ‘tatmin edici olmaktan çok uzak’ olduğunu dile getirdi. Ancak savaş karşıtlarının beklediği üzere Irak Savaşı’nın ‘gayri meşru’ olduğu yönünde bir ifade kullanmadı.
Raporda işgalin sonuçlarının da yapılan ciddi uyarılara karşın hafife alınmış olduğu vurgulandı. İşgal sonrasına yönelik planlamanın ve hazırlıkların ‘yetersiz’ olduğu kaydedildi. “Blair’in, ‘Irak’ta işgal sonrası yaşanacak problemler önceden bilinemezdi’ şeklindeki görüşü doğru değildi. Irak’ta iç savaş ve El Kaide’nin faaliyet gösterme riski olduğu yolunda uyarılar vardı.” denildi.
‘NE OLURSA OLSUN SENİNLEYİM BUSH’
2001-2009 yılları arasını inceleyen raporda Blair’in Mart 2003’te, henüz Irak işgal edilmeden sekiz ay önce George Bush’a gönderdiği bir mektupta, “Ne olursa olsun, seninleyim” ifadelerini kullandığına dikkat çekildi. Blair’in, Irak Savaşı’na girme kararını ‘kusurlu’ istihbarat bilgilerine dayandırdığı ifade edildi. Söz konusu istihbaratın sorgulanması gerektiği, ancak bunun yapılmadığı aktarıldı. Blair’in Saddam Hüseyin yönetiminin kitle imha silahlarına sahip olduğuna dair istihbaratı, olduğundan ‘daha güçlü delillere dayanır şekilde yansıttığı’ tespiti yapıldı.
Eski İngiltere Başbakanı Blair ise raporun ardından yaptığı açıklamada, Saddam Hüseyin’e karşı askeri harekatın ‘iyi niyetle ve ülkenin çıkarları doğrultusunda alınmış bir karar olduğuna inandığını’ söyledi. Saddam’ın iktidardan uzaklaştırılmasının bugün Ortadoğu’da ve herhangi bir başka yerde gözlemlediğimiz terörizmin nedeni olduğuna da inanmıyorum.” dedi.
BLAİR’E DAVA HAZIRLIĞI
Raporun hazırlık sürecinde Blair, halefi Gordon Brown ve birçok eski bakan ve dönemin üst düzey askeri ve istihbarat yetkililerinin de aralarında bulunduğu 150’yi aşkın kişinin ifadesi alındı. 150 binden fazla resmi belge incelendi. 2003-2009 yılları arası Irak’ta hayatını kaybeden 179 İngiliz askerinin ailelerinin, uzun zamandan beri bekledikleri raporun ardından Blair ve dönemin yetkilileri aleyhinde dava açabileceği ifade ediliyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi de işgalde rolü olanlarla ilgili soruşturma açılıp açılamayacağını tespit etmek için raporu inceleyecek.
Irak, işgal sonrası kaosa sürüklendi
Irak, BM Güvenlik Konseyi kararı olmadan ABD ve İngiltere öncülüğünde 2003’te işgal edildi. Demokrasi getirme vaadiyle girilen Irak, kan gölüne dönerken ülke yerle bir oldu. Chilcot raporuna göre işgal ve sonrasında yaşanan istikrarsızlık sonucu Temmuz 2009 tarihi itibarı ile çoğu sivil olmak üzere en az 150 bin Iraklı hayatını kaybetti. Bir milyondan fazla kişi de evsiz kaldı. Bazı sivil toplum kuruluşlarına göre ise bir milyon insan öldü. Ülke, işgal sonrası mezhep çatışmalarına ve siyasi istikrarsızlığa sürüklendi. Bugün, birçok ülkede terör estiren IŞİD’in temelleri işgal sonrası yaşanan kaos ortamında atıldı. ABD, 2011’de geri çekildiği Irak’a, IŞİD’le mücadele için yeniden asker gönderdi. Örgütün, cumartesi günü Bağdat’ta düzenlediği saldırıda 250 kişi hayatını kaybederken bu, işgal sonrası en kanlı eylem oldu. Irak bayrama yaslı girdi.
‘Yalanlarıyla Irak’ı yıkan Bush ve Blair yargılansın’
İşgal sonrası başkent Bağdat’taki Saddam Hüseyin heykelini balyozlarla parçalayan Kazım Hasan el Cuburi, dün açıklanan raporla ilgili Reuters ve BBC’ye konuştu. Saddam rejiminin düşüşünü sembolize eden görüntünün kahramanı, Irak’ta kitle imha silahı bulunmadığının ortaya çıktığını ifade ederken, işgalin mimarları eski ABD Başkanı George Bush ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in ‘yalanlarıyla Irak’ı mahvettikleri için yargılanması gerektiğini’ söyledi. Irak’ın işgal sonrası daha da kötüleştiğini ifade eden Cuburi, Saddam döneminde ülkenin daha iyi durumda olduğunu dile getirerek, “Heykele vurduğum için pişmanım. Elimde olsa heykeli yeniden dikerdim ama öldürülmekten korkuyorum.” dedi.
Dış Haberler
