Romanya’nın kuzey ucundaki Maramureș ilinin Săpânta kasabasında yer alan Neşeli Mezarlık (Cimitirul Vesel), diğer bilinen mezarlıklara kıyasla oldukça farklı bir görüntü oluşturuyor. Eşi benzeri olmayan bu mezarlık, ölen kişi hakkında olumlu bir atmosfer yansıtıyor.
Ölüm çok hassas bir konu, özellikle geride kalanlar için. Mezarlık denince de içimizi hüzün ve ürperti sarar. Sevdiklerimizi kaybetmenin hüznünün yanında, mezarlıkların bir de korkutucu etkisi vardır. Hatta bu korku yüzünden çoğu zaman yanından bile geçmek istemeyiz. Oysa Romanya’nın Săpânta’daki Neşeli Mezarlığı (Cimitirul Vesel) hiç de düşündüğünüz gibi değil.
Canlı boyalar ve resimli kitap çizimleri ile birleşen sonsuz karakter yazıtları, bu Romen mozolesini ciddi bir ölüm yasından ziyade bir yaşam kutlaması yapar.
Vefat edenin ölüm nedeni mezarın başına konan tahtaya oyma şeklinde hazırlanıyor. Rengarenk boyanan bu tahtalar adeta bir sanat eseri gibi düzenleniyor ve mezarların başlarına yerleştiriliyor.
YAŞAMINDA NE VARSA MEZAR TAŞINA O YANSIYOR!
Ev kadını, doktor, asker, iplik eğiren kadınlar, traktörlerindeki ödüllü çiftçiler, masasında bir öğretmen, üç telli bir çello çalan müzisyen… Her ne yaşadı ise hayatında, ölümünde de o oluyor bir şiir ile mezar taşında…
HAYAT DOLU MEZARLIK: CİMİTİRUL VESEL
Rengarenk hayat dolu, renkli mezar haçları, defnedilen insanların hayatından, mesleğinden, yaşantısından esprili tablo ve yazılarla süslenmiş. Bu mezarlıkta alışılagelenin aksine ölüyle şaka yapılıyor. Mezarlıktakilerin hayat hikayesi haçların üstüne işleniyor. Ama sandığınız gibi ciddi ifadelerle değil, geride kalanların esprili hatıra ve sözleriyle! Tamamen doğaçlama işlenen sözler ölen kişinin hayatını yansıtıyor.
“KAYNANAM 3 GÜN DAHA YAŞASAYDI!..”
Örneğin bir mezar taşının altında şunlar yazıyor: “3 gün daha yaşasaydı ben burada yatıyor, o da bunu okuyor olurdu. Lütfen onu uyandırmamaya çalışın. Çünkü bir daha eve gelirse yine o kadar şikayet edecek ki, artık dinleyemem. Umarım hiçbir zaman böyle bir kayınvalideniz olmaz. En iyi dileklerimle…“
BURADA AĞLAMAK YOK GÜLMEK VAR!
Ölen kişinin sevenleri, onu ağlayarak değil de gülerek anımsamak için bu renkli mezarlığı tercih ediyorlar. Mezarların ücreti müşterilerin Romanya’dan ya da yurt dışından olmasına göre değişiyor.
TURİSTLERİ ÇEKEN ÖNEMLİ BİR MERKEZ
Dünyanın en güzel dikkat çeken mezarlarından biri olarak varlığını sürdüren Neşeli Mezarlık, aynı zamanda Romanya’nın en popüler turistik destinasyonları arasında yer alıyor. Hayat dolu mezarlık, geçmişin yaşamlarını kutlarken, sürekli bir sosyal merak ve şaşkınlık akışı içinde yeni yaşamı memnuniyetle karşılar. Săpânța, esas olarak Neşeli Mezarlığı nedeniyle her yıl artan sayıda turisti cezbediyor. Tahminlere göre her yıl 200 binin üzerinde yerli ve yabancı ziyaretçi, hayat dolu neşeli mezarlığı ziyaret ediyor.
RENKLİ MEZAR KİTABELERİ DİKKAT ÇEKİYOR
Mezarlığa kitabe yazmak, Săpânța‘da yerel kimliğin ayrılmaz bir parçası haline geldi. Normatif ifadeleri ve topluluğun kimliğinin temel unsurlarını içeren yazıtlar, esprili ve çoğunlukla olumlu kişisel nitelikler sergileyerek yerel topluluk için gerekli olan bir dizi etik standart ve sosyal olarak algılanan normlar sunar.
NEŞELİ MEZARLIK NASIL OLUŞTU?
Neşeli Mezarlığın kuruluşu, 1935’li yıllara kadar uzanıyor. Kurucusu Stan Ionan Pătraş. Yerel bir ahşap oymacı ve heykeltraş olan Pătraş, kasabanın esprili, renkli hikaye kültürünü, karmaşık oyma çizimler, ve heykellere hiciv dizeleriyle işledi. Umut ve özgürlük rengi olduğu için her haçı maviye boyamış ve her birinin üstüne ölen kişiye esprili bir şiir yazmış. Burada 800 kadar insan gömülü.
HER MEZAR TAŞININ FARKLI ESPRİLİ BİR HİKAYESİ VAR!
Ölen kişinin yaşamını tasvir eden resim ahşabın üzerine işleniyor ve bir şiir ile de hikayesi tamamlanıyor. Her haç farklı bir hikaye anlatıyor ve boyalı resimler ile yazılar geleneksel mesleklerin zenginliğini de gösteriyor; çobanlar koyunlarını gezdiriyor, anneler aileleri için yemek pişiriyor, berberler saç kesiyor ve kadınlar dokuma tezgahlarında çalışıyor gibi…
Yazılan metinler ise kimi zaman trajik bir metin, kimi zaman da kaynana mezarında olduğu gibi hiciv içeren şiirler oluyor. Örneğin yaşamı boyunca çok içmiş ve bu yüzden eşi tarafından terk edilmiş birisinin kitabesinde şunlar yazabiliyor;
“Burada istirahat eden ben,
Ştefandır benim adım.
Yaşadığım sürece içki içmeyi sevdim
Karım beni terk ettiğinde
Üzgün olduğum için içtim.
Sonra mutlu olmak için
Daha çok içtim.
Karımın beni terk ettiğinden
Daha kötü değildi.
Çünkü arkadaşlarımla içiyordum
Çok fazla içtim
Ve şimdi hala çok susuyorum
Beni ziyarete gelen buraya bir şişe bıraksın..”
Hayatı boyunca 700 adet mezar kitabesi hazırlayan Patras ustayı ölümünden sonra çırağı Dumitru Pop ve yeni yetişen ustalar bu geleneği devam ettiriyor. Usta zenaatkar Pătraş, kendi mezarının haç işlemesini yaptıktan sonra 1977’de öldü. Pătraş‘ın kendi mezarının üzerinde yer alan kitabesi ise şöyle:
“Küçük bir çocuktum,
Ben Stan Ion Pătraş’tım,
Beni dinleyin iyi insanlar!
Söyleyeceklerim yalan değil
Kaç gün yaşadım?
Kimseye zarar vermek istemedim,
Ama elimden geldiğince
‘soran herkese’ iyilik yaptım
Ah! Zavallı dünyam,
İçinde yaşaması zordu!..”
MEZARLARA YANSIYAN SĂPÂNȚA MAVİSİ
Mavi rengin seçilmesinin de bir anlamı var. Săpânța Mavisi cenneti, gök yüzünü temsil ediyor. Halkın inancına göre “Asıl mezar taşımız gökyüzüdür, ruhlarımız yaşamaya gökyüzü altında devam ediyor.”
HER KİTABE İKİ AYDA HAZIRLANIYOR
Ustalar, ahşap mezar haçını yaklaşık 2 ayda tamamlıyor. İnsanların çoğu hayatta iken gelip mezar taşlarının siparişini veriyorlar. Ne kadar çok resim ve yazı istenirse fiyat ona göre artıyor.
ADINI FRANSIZ TURİSTLER KOYDU
Ancak, ‘Neşeli Mezarlık’ adı 1970’lerde bazı Fransız turistler tarafından verildi. Turistlerin, gördükleri renkli mezar taşları karşısında “Ne kadar neşeli bir mezarlık” sözü daha sonra bu şekilde anılmasını sağlıyor.
