Türkiye’nin dövize ihtiyacı var. Normalde dövizin Türkiye’ye giriş kanalları belli: Turizm, ihracat, yabancı sermaye yatırımları… Koronovirüs bu kanalları kurutmuş durumda. Turizm felç, ihracat ciddi oranda yavaşladı, kısa vadeli yabancı sermaye Türkiye’den kaçtı. O halde?
Prof. Dr. Refet Gürkaynak başta olmak üzere pek çok ciddi iktisatçı, en iyi seçeneğin IMF’den düşük maliyetle kaynak sağlamak olduğunu söylüyor. Ama gerçekçi olalım, Erdoğan yıllarca Türkiye’yi IMF’den kurtarmakla övündükten sonra bunu yapmaz. Başdanışman İbrahim Kalın, Türkiye’nin IMF defterini kapattığını söyledi bile.
Hem Türkiye başvursa bile IMF kaynak verir mi bakalım? Türkiye’nin ihtiyacı olan kaynak, IMF’nin altından kalkabileceği boyutları aşabilir. Ayrıca S-400 füzeleri meselesi çözülmemişken Amerika, IMF’nin Türkiye’ye kaynak sağlamasına onay verir mi? Evet, IMF’nin Koronavirüs salgınına özel oluşturduğu 1 trilyon dolarlık bir acil durum fonu var ama Fon yetkilileri bu kaynağın “ekonomik fundementalleri sağlam” ülkelere kullandırılacağını belirtti. Türkiye’nin bu kategoriye girip girmediği çok tartışmalı. Girmediğini düşünen analistler var.
Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal’ın “Swap için görüşüyoruz” açıklamasına geri dönelim; yoksa Türkiye’nin aradığı döviz kaynağı Swap hattı mı?
ABD, BREZİLYA VE ENDONEZYA’YA YAPTIĞINI BİZDEN ESİRGER Mİ?
Amerikan Merkez Bankası, Koronavirüs salgınının patlamasından sonra Avrupa’ya ve Brezilya, Endonezya gibi kendine yakın ülkelerin merkez bankalarına Swap ile dolar sağladı. Az, buz değil, Brezilya ve Endonezya merkez bankalarına bu kanaldan 60’ar milyar dolar verdi.
Türkiye Swap hattına alınırsa, “172 milyar dolarlık döviz borcu nasıl ödenecek?” sorusu ortadan kalkar. Ve TL rahat bir nefes alır. En azından bir süre için. Murat Uysal’ın pazar günü apar topar yaptığı açıklamanın anlamı işte bu. Uysal “Swap için görüşüyoruz” diyerek piyasalara umut vermeye çalışıyordu.
Ama dolar hafta içinde yine de 7 lirayı geçti. Çünkü piyasalar, Amerika ile aradaki kallavi sorunlar dururken Swap hattının açılacağına inanmadı. Nitekim araştırma kuruluşu Capital Economics cuma günü yayımladığı raporda, “Türkiye’nin talebi Amerika’da işitilmedi” yorumunu yaptı. Washington’ın S-400’lerle ilgili kallavi bir taviz koparmadan Swap hattını açacağını düşünmek safdillik olur.
O ZAMANA KADAR LİRA BASMAYA DEVAM
Öyleyse? İktidar kaçak matbaa kurup dolar basacak değil ya, ekonomiyi döndürmek için kendi parasını, TL’yi kullanacak. Ve Türkiye’deki sınırlı dövizin sistemden kaçmasını engellemek için önlem alacak.
Şu anda yaptığı da bu. Piyasadaki para miktarı hızla genişliyor, yani para basılıyor. (Murat Üçer, nisanın başından bu yana para tabanının yaklaşık 40 milyar TL genişlediğini söyledi.) Bir yandan da para piyasasına yönelik sıkı önlemler alınıyor; bankaların Londra piyasası ile Swap yapması yasaklanıyor, Merkez Bankası’na daha fazla döviz vermeleri sağlanıyor… Türkçesi, sermaye kontrolleri uygulanıyor.
Peki iktidar, Amerika’ya göstermelik bir-iki taviz verip Swap hattının açılmasını sağlayamaz mı? Geçen hafta Reuters’a düşen bir haber bu açıdan önemliydi: “Koronavirüs salgını nedeniyle S-400’lerin aktive edilmesi ertelendi.”
S-400 aktivasyonunun ertelenmesi 60-70 milyar doların kapısını açar mı? Göreceğiz.
Yazının tamamını T24’ten okuyabilirsiniz.