Havuz’un Yalan ve Uydurma Haberlerini Oxford da Tescilledi: En Çok Yalan Haber Türkiye’de Üretiliyor

Oxford Üniversitesi 5 kıtada 37 ülkede dünyanın en kapsamlı medya araştırmalarından birini gerçekleştirdi. Araştırmada en fazla uydurma ve yalan haberin Türkiye’de görüldüğü çıktı. 37 ülke içinde Türkiye başka bir alanda da en üstte yer aldı. İnternette siyasi görüşlerini paylaşmaktan en çok Türkiye’den katılımcıların endişe ettiğini ortaya çıkardı. Bunun sebebi ise katılımcıların yetkililerle sorun yaşayabileceklerini düşünmeleri.
Oxford Üniversitesi Reuters Gazetecilik Çalışmaları Enstitüsü’nün geleneksel Dijital Habercilik Raporu yayımlandı. Araştırmaya 37 ülkeden 74 bin kişi katıldı. YouGov aracılığıyla yürütülen anketteki aynı soruları Türkiye’den de 2 bin 19 kişi yanıtladı. Reuters Enstitüsü araştırmanın ocak ve şubat aylarında internetten üzerinden gerçekleştirildiğini ve raporun bundan dolayı kent nüfusunu yansıttığına dikkat çekti.

Araştırmada katılımcılara seçeneklere sunularak geçtiğimiz hafta içinde bunlardan hangileriyle bizzat karşılaştıkları soruldu. Türkiye’den katılımcıların yüzde 49’u bu soruya “Siyasi veya ticari sebeplerle tamamen uydurma haberler” cevabını verdi. Türkiye yüzde 49 ile en üstte yer aldı. Bu dünya ortalamasının neredeyse iki katına işaret ediyor. Türkiye’yi yüzde 44 ile Yunanistan ve Malezya takip etti. Avrupa ülkelerinde en yüksek oranlar ise Doğu Avrupa ülkelerinde Macaristan (yüzde 42) ve Romanya’da (yüzde 38) görüldü. En düşük oranlar ise yüzde 9 ile Almanya ve Danimarka’dan geldi.
HABERE GÜVENSİZLİKTEN DAHA YÜKSEK
Uydurma haberlerin en fazla görüldüğü yer olması medyaya güvene de yansıdı. Türkiye’den katılımcıların sadece yüzde 38’i basına güvendiğini bildirdi. Basına güvenmeyenlerin oranı yüzde 40 çıktı. Katılımcıların yüzde 22’si bu konuda görüş beyan etmedi. Türkiye 37 ülke arasında basına güven konusunda 27. sırada yer aldı. Raporun Türkiye bölümünü yazan Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsü’nden Misafir Araştırmacı Dr. Servet Yanatma basına güvensizliğin ilk kez güvenden daha yüksek çıktığını belirtti. Basına güven ve güvensizlik oranının birbirine bu kadar yakın olması Türk medyasındaki kutuplaşmaya bağlandı.
TÜRKLER İNTERNETTE SİYASİ GÖRÜŞÜNÜ AÇIKLAMAKTAN ENDİŞE EDİYOR
Araştırmaya göre internette siyasi görüşlerini paylaşmaktan en çok Türkiye’den katılımcıların endişe ediyor. Katılımcıların yüzde 65’i “İnternette siyasi görüşlerimi açık bir şekilde ifade etme konusunda dikkatli düşünme eğilimindeyim çünkü bu durum yetkililerle sorun yaşamama sebep olabilir” ifadesine katıldığını bildirdi. Otosansür olarak yorumlanan bu alanda Türkiye yine en üstte yer aldı. Türkiye’yi Singapur (yüzde 63), Malezya (yüzde 57) ve Brezilya (yüzde 56) takip etti. En düşük oranlar Norveç (yüzde 21), ABD’de (yüzde 23), İsveç (yüzde 24) ve Danimarka’da (yüzde 26) görüldü.
HABER TAKİBİ İÇİN YOUTUBE VE TWITTER KULLANIMI ARTTI
Raporun Türkiye bölümünde gazetecilere baskı, internetten görüntülü yayınlara getirilen kontrol ve Doğan Medya Grubu’nun hükümete yakın Demirören Grubu’na satılmasıyla ülkede basın özgürlüğünün son bir senede daha da kötüleştiği vurgulandı. İnternetin hükümet karşıtı insanlar için ana haber kaynağı olduğuna dikkat çeken rapor internet yayınlarına kontrol getiren yasanın son dönemde alternatif özgür haber kaynakları olarak öne çıkan Medyascope ve Özgürüz gibi kanalları etkileyeceği uyarısında bulundu. Online medyanın muhalif bağımsız habercilik için önemli platforma dönüştüğünü hatırlatan rapor geçtiğimiz seneye göre haber için Youtube kullanımın yüzde 9 ve Twitter kullanımının yüzde 10 puan artmasının bunun önemli bir sebebi olabileceğini kaydetti.
ONLINE MEDYA ALTERNATİF HABERLER SUNUYOR
Türkiye bölümünde ana akım medyanın ötesinde bazı küçük ölçekli online medya kuruluşlarının bağımsız yayıncılık yaparak alternatif bakış açıları ve haberler sunduğuna dikkat çekildi. Ancak rapor bu dijital medyanın henüz sürdürülebilir iş modelleri oluşturamadığı ve araştırmacı gazetecilik için tam zamanlı muhabirler istihdam edemediği tespitinde de bulundu.

HÜKÜMET YANLISI KANALLARA GÜVEN DAHA DÜŞÜK
Araştırmada medya kuruluşlarına güven de En düşük güven oranı hükümete yakın Ahaber, Sabah, Show TV ve TRT’ye çıkarken en fazla güven duyulan kanal FOX TV oldu. Onu NTV, CNNTürk, Cumhuriyet ve Sözcü takip etti. Öte yandan araştırmanın Doğan Grubu’nun Demirören Grubu’na satılmadan önce araştırmanın bu sene Ocak ve Şubat ayında gerçekleştiğini vurgulamak gerek.
FACEBOOK’UN HABER İÇİN KULLANIMI DÜŞTÜ
Araştırmada küresel olarak en öne çıkan unsur ise Facebook’un artık daha az sayıda kişi tarafından haber almak ve haberleri yorumlamak için kullanılıyor olması. WhatsApp üzerinden habere ulaşımının arttığını söyleyenlerin sayısı son dört yılda 3 kat artarak yüzde 15’e yükseldi. Türkiye’de haber amaçlı WhatsApp kullanımı yüzde 30.
Reuters Enstitüsü Dijital Haber Raporu 2018’i buradan indirebilirsiniz.